Od 1 stycznia 2018 r. obowiązują nowe zasady w zakresie ujęcia do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych oraz wszelkiego rodzaju opłat związanych z nabyciem lub odpłatnym korzystaniem z wartości niematerialnych i prawnych.
Przed przystąpieniem do zaplanowania działań optymalizacyjnych, które do tej pory były częstą formą optymalizacji obciążeń podatkowych – koniecznie trzeba przeanalizować brzmienie trzech nowych regulacji, tj. art. 23 ust. 1 pkt 45a, pkt 45c oraz pkt 64 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: PdofU).
Jakich wartości dotyczy nowa regulacja ?
Tutaj trzeba mieć na uwadze, że zarówno art. 23 ust. 1 pkt 45c oraz pkt 64 PdofU odsyłają do następujących wartości niematerialnych prawnych:
- autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,
- licencje,
- prawa określone w ustawie – Prawo własności przemysłowej,
- wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how).
Gdy dwa powyższe przepisy odsyłają wprost do art. 22b ust. 1 pkt 4-7 Podof, to art. 23 ust. 1 pkt 45a – tak już nie czyni. Odsyła bowiem ogólnie do wartości niematerialnych i prawnych.
Darowizna – już nie pomoże
Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 45a PdofU nie uważa się za koszty uzyskania przychodu odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych, które zostały nabyte nieodpłatnie, jeżeli:
- nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw,
- dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego,
- nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn,
- nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatkom.
Obecnie zatem – co do zasady – nie będzie już możliwe ujmowanie do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych przez obdarowanego np. prawem do znaku towarowego, jeżeli otrzymał darowiznę od najbliższego członka rodziny. Niewątpliwie popularność zwolnienia z art. 3 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn – spadnie.
Wyłączenie z obiegu prostych schematów optymalizacyjnych
Poprzez wprowadzenie art. 23 ust. 1 nowych pkt 45c oraz pkt 64 PdofU – ustawodawca postanowił ukrócić możliwość korzystania z korzyści podatkowych w związku z powrotnym nabyciem lub przyjęciem do opłatnego używania wartości niematerialnych i prawnych przez wcześniejszego właściciela tych praw. W świetle powyższych przepisów od 1.01.2018 r. nie będzie już możliwe zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych – jeżeli doszło do powrotnego nabycia określonych wartości niematerialnych i prawnych – w części przekraczającej pierwotnie uzyskany przychód przez pierwotnego (poprzedniego) właściciela. To samo dotyczy sytuacji, gdyby pierwotny (poprzedni właściciel) chciał po dokonaniu darowizny znaku towarowego np. na swojego syna, obecnie zaliczać do kosztów uzyskania przychodów opłaty lub czynsz z tytułu zawartej z tymże obdarowanym umowy dzierżawy znaku towarowego lub licencji.
Czy skutecznie wyłączono optymalizację na wartościach niematerialnych i prawnych ?
Wydaje się, że ustawodawca znacząco ograniczył możliwość optymalizacji, ale nie wyłączył jej całkowicie. Niewątpliwie obecne schematy będą musiały w większym stopniu uwzględniać treść nowych regulacji, co niewątpliwie przyczyni się do większego wykorzystania spółek prawa handlowego w schematach optymalizacyjnych z wykorzystaniem znaków towarowych.
Czy prawo działa wstecz ?
To pytanie zadają sobie obecnie wszyscy ci, którzy dokonali optymalizacji z wykorzystaniem wartości niematerialnych i prawnych w latach ubiegłych. Powyższe wynika z dość niejasnej treści art. 10 ustawy z dnia 27.10.2017 r. – o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…).
Przepis ten stanowi, że m.in. art. 23 ust. 1 pkt 45c oraz pkt 64 PdofU – stosuje się z uwzględnieniem kwot zaliczonych do kosztów podatkowych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
Czyż to nie oznacza czasem, że Ci u których wartości dokonanych przed 1.01.2018 r. odpisów amortyzacyjnych lub wartość zaliczonych do kosztów opłat – przekroczyła wartości pierwotnie uzyskanego przychodu ze zbycia wartości niematerialnych i prawnych – zostali pozbawieni w 2018 prawa do dalszego obciążania kosztów ? Odpowiedź nie powinna budzić wątpliwości.
Końcowo wypada także zwrócić uwagę, że w odniesieniu do art. 23 ust. 1 pkt 45a PdofU – nie przewidziano żadnej szczególnej normy prawa intertemporalnego. To oznacza, że w tym zakresie zastosowanie znajduje norma wyrażona w art. 4 ust. 1 ustawy. Tym samym przepis art. 23 ust. 1 pkt 45a PdofU znajdzie zastosowanie w całej rozciągłości do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1.01.2018 r.
